Prof. Dr. Ersan Şen - ÇEK KANUNU

3167 sayılı Çek Kanunu, 5941 sayılı Çek Kanunu'nun 20.12.2009 tarihinde yürürlüğe girmesi ile birlikte uygulanma imkanını kaybetmiştir. (5941 sayılı Çek kanunu madde 9)
Bu nedenle, eski ve yeni Kanunlar dikkate alınmak suretiyle "failin lehine kanun" mukayesesi ve kıyaslaması yapmak gereği doğmuştur.
Çünkü Anayasa 37/1 ve TCK madde 7 gereğince, zaman bakımından yürürlüğe giren yeni kanun ile eski kanun arasında uygulama yapılma zorunluluğu vardır. Bu uyarlama zorunluluğu, sadece cezaların türü ve miktarında değil, suçun unsurları bakımından da kabul edilmektir.
Yargıtay 10. Ceza Dairesi'nin 20.03.2010 gün, 2008/10900 E. ve 2010/6310 K. sayılı kararına göre, "20.12.2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren 5941 sayılı Çek Kanunu ile 3167 sayılı çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve çek Hamillerinin Korunması Kanunu yürürlükten kaldırılmış, dava konusu suçun unsurları ve yaptırımları yeniden düzenlenmiş olduğundan; 5237 sayılı Türk ceza Kanunu'nun 2 ve 7. maddeleri de gözetilerek,sanığın hukuksal durumunun bu kapsamda tekrar değerlendirilip belirlenmesinde zorunluluk bulunması BOZMAYI gerektirmiştir.
Bu nedenle;
1-Yeni kabul edilen suç tipleri,
2-Uygulanma imkanını kaybeden keşide tarihinden önce "karşılıksızdır" işlemine tabi tutulmuş çekten doğan ceza sorumluluğu,
3-Çek hamili dışındakilerin şikayet hakkı,
4-Tüzel kişilerin ceza sorumluluğu,
5-Çekin bankaya ibrazında karşılığının hazır bulundurulmaması suçunun faili ile ilgili getirilen değişiklik ve para cezasının nevinde yapılan değişiklikler ile müteselsil (zincirleme) suç ve Yeni Kanun tarafından kabul edilen her bir çek yaprağına dayalı ceza sorumluluğu konularında, eski ve yeni ceza normlarından failin lehine olan hükümler araştırılmalı, failin durumunu ağırlaştıranlar göz ardı edilip,lehine olanlar uygulanmalıdır.
5941 sayılı Çek Kanunu "Amaç ve kapsam" başlıklı 1. maddesine göre, "Bu kanunun amacı, çek defterlerinin içeriklerine, çek düzenlenmesine, kullanımına, çek hamillerinin korunmalarına ve kayıt dışı ekonominin denetim altına alınması önlemlerine katkıda bulunmaya ilişkin esaslar ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer yükümlülüklere aykırılık hallerinde ilgililer hakkında uygulanacak yaptırımları belirlemektir. Bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Hükmün ikinci fıkrası, T.C.K. Madde 5'te yer alan hükmü devre dışı bırakmıştır. T.C.K. madde 5'e göre, "Bu Kanunun genel hükümleri, özel ceza kanunları ile ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında da uygulanır."
Kaldı ki özel düzenlemeler, 5941 sayılı Çek Kanunu 1/2. madde hükmünde yer alan ibare bulunmasa da, genel düzenlemelere göre öncelikle uygulanmalıdır. Bununla birlikte, Türk ceza kanununun kendisini "Anayasa" gibi gören 5. maddesi sebebiyle genel ve özel kanunlar arasında bulunan ilişkinin bozulduğunu görmekteyiz.
3167 sayılı Çek Kanunu ile 5941 sayılı Çek Kanunu'nun karşılaştırılmasında, 5941 sayılı Kanunla benimsenen sistematik esas alınarak, 3167 sayılı Kanundan farklı ve yeni düzenlemeler ele alınacaktır.
Ancak belirtmeliyiz ki, 5941 sayılı Çek Kanunu son derece karmaşık, anlaşılması ve tatbiki zor hükümlere sahiptir.
Prof. Dr. Ersan ŞEN